Milgram deneyi psikolog Stanley Milgram tarafından Nazi savaş suçlusu Adollf Eichmann ve onun gibi Yahudi soykırımında rol oynayan yüz binlerce kişinin sadece görevi yerine getirme ve itaat etme duygularıyla mı davrandıklarını anlayabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Genel olarak ise insanların otoriteye itaat duygusuyla kendi vicdani değerleriyle çelişen emir ve talimatları bile uygulayabileceği ortaya koyulmuştur.
Bu deney etik açıdan çok hatalı bulunmuş fakat itaat olgusu konusundaki bilgileri de zenginleştirmiştir. İlk deney Yale Üniversitesi’nin özel olarak hazırlanan bir bölümünde; gazete ilanıyla bulunan ve yaşları 20 ile 50 arasında değişen erkeklerden oluşan deneklerle gerçekleştirildi. Onlara deneyin amacının cezanın öğrenme üzerindeki etkilerini anlamak olduğu söylendi. İlk Milgram deneyi sırasında deneklere kendileri dışında bir kişinin daha olduğu ve kur’a ile bir deneğin öğretmen, diğerinin öğrenci pozisyonunda olacağı bilgisi verildi. Oysa diğer denek deney grubunun elemanıydı ve her 2 kağıtta da ‘öğretmen’ yazdığından deneğin ‘öğrenci’ olması mümkün değildi. Deney boyunca katılımcının yanında disiplinli ve sert bir duruşu olan bir gözlemci bulundu. Denek öğrenciye öğrenmesi gereken sözcükleri verdi ve bunları öğrenip öğrenmediğini kontrol ederken her yanlış cevap için ona dozu giderek artan miktarda elektroşok uyguladı. Daha doğrusu uyguladığını zannetti. Sonuçta katılımcıların yüzde 65’i, yaptığından rahatsız görünmekle beraber; yan odadaki denek artık acıya dayanamadığını söylediği, inlediği ve feryat ettiği halde verilebilecek en yüksek doz olan 450 voltu verdi.
Bir cevap yazın